۶ گام پیش از شروع نوشتن مقاله
در این قسمت ۶ گام که پیش از شروع مقاله باید مقاله
طی کنید را توضیح داده‌ایم. اگر دوست داشتید این ویدیو را هم مشاهده کنید:
۱. فکر کنید چرا می‌خواهید مقاله را منتشر کنید (آیا قابل‌انتشار است)؟
باید در آغاز تحقیق، هنگامی که درباره‌ی فرضیات خودتان تحقیق می‌کنید، فکر کنید که چرا می‌خواهید کارتان را منتشر کنید. سپس باید بررسی کنید که آیا فرضیات و طرح یا آزمایش قابل‌انتشار هستند یا خیر. از خودتان بپرسید:
- آیا کار تازه و جذابی انجام داده‌ام؟
- آیا کارم به موضوع داغ فعلی ربط مستقیمی دارد؟
- آیا راه‌حل‌هایی برای برخی مسائل دشوار ارائه داده‌ام؟
اگر پاسخ‌هابه تمامی سوال‌ها «مثبت» است، پس می‌توانید تدارکات نوشته‌تان را شروع کنید. اگر جواب سؤالی «منفی» است، شاید بهتر است مقاله‌تان را به نشریه‌ی محلی یا نشریه‌ای با ضریب تأثیر پائین‌تر عرضه کنید.
این سوال‌ها به این دلیل مهم است که داورها در فرآیند داوری همتا از پرسش‌نامه‌هایی استفاده می‌کنند که در آنها باید به چنین سؤالاتی پاسخ دهند:
- آیا مقاله حاوی مطالب جدید کافی است؟
- آیا موضوع در دامنه‌ی این نشریه است؟
- آیا با دقت و نظم کافی ارائه می‌شود؟
- آیا روش‌ها و آزمایش‌ها به صورتی ارائه شده‌اند که بتواند آنها را تکرار کرد؟
- آیا نتایج به درستی ارائه شده‌اند؟
- آیا بحث مرتبط، دقیق و کاملاً مستند است؟
- آیا نتیجه‌گیری‌ها با داده‌های ارائه شده تأئید می‌شوند؟
- آیا زبان قابل‌قبول است؟
- آیا ارقام و جداول مناسب هستند و به خوبی طراحی شده‌اند؟ آیا اطلاعات تکراری هستند؟ آیا اطلاعات زیادی هستند؟
- آیا منابع و مأخذ نقل شده در متن در فهرست منابع و مأخذ گنجانده شده‌اند؟
۲. درباره‌ی نوع مقاله تصمیم بگیرید.
از لحاظ نوع مقاله دست‌کم سه گزینه پیش رو دارید:
- مقالات کامل یا ابتکاری، مهم‌ترین مقالات پژوهشی هستند.
- لترها یا مقالات کوتاه معمولاً برای انتقال فوری و اولیه‌ی پیشرفت‌های مهم و ابتکاری منتشر می‌شوند.
- مقاله‌های مروری پیشرفت‌های اخیر درباره‌ی موضوع داغ مشخصی را به صورت چکیده بیان می‌کنند و بر نکات مهمی تأکید می‌کنند که قبلاً گزارش شده‌اند و اطلاعات جدیدی عرضه نمی‌کنند. معمولاً به دعوت سردبیر نشریه ارائه می‌شوند.
۳. نشریه‌ی هدف‌تان را انتخاب کنید.
چگونگی انتخاب نشریه‌ی مناسب برای کارتان سؤال رایجی است. با پخش و پلا کردن مقاله بین نشریه‌های فراوان به صورت همزمان وارد قمار نشوید. مقاله را فقط یک بار عرضه کنید و منتظر پاسخ داوران باشید.
رایج‌ترین راه انتخاب نشریه‌ی مناسب این است که نگاهی به مقاله‌هایی بیندازید که برای تهیه‌ی مقاله خود به سراغ آنها رفته‌اید. احتمالاً اغلب آنها در یک یا دو نشریه متمرکز هستند. آخرین شماره‌های هر نشریه‌ی درخور را بخوانید (حتی در حال چاپ) و از موضوعات داغ و انواع مقالات پذیرفته شده سر دربیاورید.
نرخ بالای رد مقاله از سوی نشریه‌ها را هم مدنظر داشته باشید (مثلاً، نشریه نیچر ۹۰% مقالات را رد می‌کند) و اگر پژوهش شما چندان بحث‌برانگیز نیست، روی نشریه‌های کم‌ادعاتر با ضرایب تأثیر پایین‌تر تمرکز کنید. می‌توانید ضریب تأثیر نشریه را از طریق Science Gateway بیابید.
۴. به شرایط نشریه در راهنمای نویسندگان توجه کنید.
بعد از انتخاب نشریه برای ارسال مقاله‌تان، به وبسایت مجله بروید و راهنمای نویسندگان را دانلود کنید و بارها و بارها دستورالعمل‌ها را بخوانید!
راهنمای نویسندگان معمولاً حاوی دستورالعمل‌های ویرایشی دقیق، آئین‌نامه‌های ارسال مقاله، دستمزدهای انتشار دسترسی باز و کپی‌رایت و دستورالعمل‌های اخلاقی است. نحوه نوشتن مقاله در آنها به خوبی توضیح داده شده است و به نوعی آموزش مقاله نویسی رایگان است. باید راهنمای نویسندگان را در مقاله خودتان، حتی در اولین پیش‌نویس، به کار ببندید و از آرایش مناسب متن، نقل منابع و مأخذ، فهرست علائم و اختصارات، ارقام و جداول و غیره، استفاده کنید.
عمل به همین نکته‌ی ساده در وقت شما و داور مقاله صرفه‌جویی می‌کند. باید بدانید که تمام داورها از اتلاف وقت روی مقاله‌هایی که بد تنظیم شده‌اند متنفرند. ممکن است به این فکر بیفتند که نویسنده هیچ احترامی برایشان قائل نیست.
۵. به ساختار مقاله توجه کنید.
هر نشریه‌ای ممکن است قالب خاصی برای نگارش مقاله داشته باشد، پس خیلی مهم است که به راهنمای نویسندگان رجوع کنید. با وجود این، به طور کلی، اغلب آنها از ساختار مشابهی تبعیت می‌کنند:
- بخشی که امکان فهرست‌سازی و جست‌وجوی موضوعات، مقاله را آموزنده، جذاب و کارآمد می‌سازد. این بخش از عنوان، نویسندگان (و دانشگاه‌ها یا سازمان وابسته)، چکیده و کلمات کلیدی تشکیل می‌شود.
- بخشی که حاوی متن اصلی است، که معمولاً به این قسمت‌ها تقسیم می‌شود: مقدمه، روش‌ها، نتایج، بحث و نتیجه‌گیری.
- بخشی که شامل سپاسگزاری، منابع و مأخذ و مطالب تکمیلی یا ضمائم است.
ساختار کلی مقاله‌ی کامل مطابق فرمت IMRADاست که از سوی انجمن استانداردهای ملی آمریکا به عنوان ساختار استاندارد در سال ۱۹۷۹ عرضه شد که به این سؤالات پاسخ می‌دهد:
هر مقاله با عنوان، چکیده و کلمات کلیدی شروع می‌شود. یعنی، پیش از شروع مقاله نویسی عنوان مقاله، چکیده مقاله و کلمات کلیدی را در ذهن خود آماده کنید.
متن اصلی مقاله علمی مطابق قالبی به نام قالب IMRAD تنظیم می‌شود: این کلمه از حرف اول این واژگان درست شده‌است:
مقدمه مقاله (Introduction)، روش (Method)، نتایج (Results) و بحث‌های انتهایی مقاله (Discussion)
- مقدمه: چه کاری انجام دادید که منجر به مقاله‌نویسی شد؟ چرا این کار را انجام دادید؟
- روش: چگونه این کار را انجام دادید؟
- نتایج: چه چیزهایی یافتید؟
- بحث: هدف کل کار چیست؟
در ادامه‌ی متن اصلی نتیجه‌گیری، سپاسگزاری، منابع و مأخذ و مطالب پشتیبان می‌آید.
۶. اصول اخلاقی نشر را برای اجتناب از تخلفات بفهمید.
یکی از بدترین مسائل در علم سرقت ادبی است. سرقت ادبی می‌تواند به عواقب وخیمی، از نظر حرفه‌ای و حقوقی، منجر شود. تخلفات عبارتند از جعل و تعریف داده‌ها، استفاده‌ی نامناسب از اشخاص مورد آزمایش و حیوانات در تحقیق و استفاده از ایده‌ها یا عبارت‌پردازی نویسنده‌ی دیگر بدون انتساب مناسب. همچنین ممکن است بدون قصد تخلف از اصول اخلاقی مرتکب این تخلفات شوید. منابع آموزشی عبارتند از بسته‌ی منابع اصول اخلاقی نشر (PERK) منتشر شده توسط کمیته‌ی اصول اخلاقی نشر (COPE) و اصول اخلاقی در وبسایت نشر و پژوهش الزویر.
وقتی مقاله خود را آماده می‌کنید، چند اصل اساسی است که همیشه باید به خاطر داشته باشید:
- کارتان را گرامی بدارید (اگر خودتان اهمیت ندهید، نشریه چرا باید اهمیت بدهد؟)
- موفقیت هیچ دستور پخت سری ندارد (فقط چند قاعده‌ی ساده، جانفشانی و سخت‌کوشی).
- داوران مقاله همگی دانشمندان پرمشغله‌ای هستند، درست مثل شما. برای صرفه‌جویی در وقت‌شان، کارها را ساده کنید.